Locatie
Alle rechten voorbehouden

Terheijl

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Buurtschap in de gemeente Noordenveld (tot 1998 Roden) ten noordwesten van Roden en ten zuiden van Nietap en Leek (Gr.) tegen de provinciegrens met Groningen. Ten oosten ervan staat Huize Terheijl aan het westelijk uiteinde van de 1,5 km lange Toutenburgsingel. Tamelijk verspreide bewoning tussen de gebouwen Rome (noorden) en De Kaap (zuiden).

Bronnen vermelden: de Helle (1325), van der Helle (1327). In de plaatsnaam schuilt het element hel = laagte, poel of helling. De oude naam komt ook voor in het inkomstenregister van het klooster Aduard, o.a.: Adwerder hell to Roon; die Rode Heell; het landt van die Hell genompt (1595). Terheijl was bezit van het klooster Aduard, een zogenaamd voorwerk of uithof. Hieraan was ook een tichelarij (steenbakkerij) verbonden. Aan het eind van de 15e eeuw liet de abt Wolter, een Drent van oorsprong, een kapel bouwen in de uithof. De kloosterkroniek vermeldt dat de plek toen 'Paradijs' genoemd werd. Rond 1545 liet abt Godefridus de uithof verbouwen tot een slot met koepeltoren en keldergewelven.

In 1594 werd in het gewest Groningen de Hervorming doorgevoerd. Hierdoor werden de goederen van het Aduarder klooster, waaronder Terheijl, eigendom van de Staten van Groningen. In 1626 werd dit landgoed eigendom van Caspar van Ewsum, heer van Nienoord en drost van Drenthe. In 1632 werd Terheijl een havezate. Ewsums kleindochter huwde in 1657 Rudolf Wilhelm von Inn- und Kniphausen uit Oost-Friesland. Deze familie verwierf Nienoord en Terheijl.

In 1783 werden de bezittingen gesplitst; Terheijl kwam in handen van Arent Baron van Sloet, die in 1786 al overleed. Zijn weduwe hertrouwde in 1789 met Willem de Lille. Deze brak het familiebezit Toutenburg bij Vollenhove (Ov.) af en bouwde met het afbraakmateriaal Nieuw-Toutenburg. Tussen dit nieuwe pand en het door hem verbouwde en verfraaide huis Terheijl (1790), dat voordien in verval was geraakt, legde hij een kaarsrechte laan met bomen aan, de tegenwoordige Toutenburgsingel.

Na de dood van De Lille in 1810 ging de havezate naar baron Borchard Fr. W. van Westerholt tot Hackfort, die getrouwd was met De Lilles stiefdochter Catharina Chr. C. Sloet tot Tweenijenhuizen. Na het overlijden van baron Van Westerholt in1852 werd de havezate Terheijl gesloopt; de gronden gingen over in particuliere handen. De Nietapster houthandelaar Alje Bonthuis stichtte op de plaats van de voormalige havezate een boerderij, die hij de naam 'Huize Terheijl' gaf. Het boerderijgedeelte brandde in 1969 af en werd niet herbouwd.

Literatuur

  • Lit.: B. Prinsen, Knapzakroute Nieuw-Roden - Nietap - Leutingewolde (Assen 1993)
  • J. Smit, De rijke historie van Nietap en Terheijl een uniek grensgebied (Bonne 1993)
  • Bos, Huizen van Stand.