Verenigingen van over het algemeen geschoolde werknemers ter verkrijging van betere arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden.

Vanaf 1861 begonnen in Nederland met name geschoolde arbeiders zich te verenigen in werkliedenverenigingen. Ze stelden zich onder andere ten doel geldelijke ondersteuning bij werkloosheid en ziekte te bieden. Deze verenigingen werden met name in de grotere plaatsen opgericht. In Drenthe ontstond in 1871 als eerste de Asser Werklieden Vereniging. Na Assen volgden in 1877 een werkliedenvereniging in Coevorden, in 1878 een in Hoogeveen en in 1881 een in Meppel. Geen van de Drentse verenigingen sloot zich aan bij het overkoepelende Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond (ANWV).

Naast deze verenigingen die eerder vrijzinnig-liberaal dan socialistisch genoemd kunnen worden, kenden Assen, Hoogeveen en Meppel afdelingen van het in 1876 opgerichte christelijk werkliedenverbond Patrimonium. Hoewel enigermate zelfstandig, waren deze verenigingen dus afdelingen van een landelijke organisatie.

Zowel de vrijzinnig-liberaal als de christelijk getinte werkliedenverenigingen werden in de eerste twee decennia overschaduwd door de opkomende moderne vakbeweging (zie: Vakbonden).