Begrip

Voorloop

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Geloof in het tweede gezicht, het geloof dat de toekomst vastligt en zich soms aan bepaalde mensen openbaart. Niet in een droom of in symbolische vormen, maar op een moment dat ze klaarwakker zijn en meestal exact zo als het zal gebeuren.

Er waren/zijn in Drenthe vele benamingen voor dit verschijnsel in omloop, zoals veurspooksels, alf en glunig. Vooral mensen die met de helm op geboren waren (d.i. met een deel van het geboortevlies op het hoofd), zouden de gave - of de last - hebben voorlopen te zien. Met name sterfgevallen en begrafenissen laten zich voorzien, soms ook voorhoren (voorgedruis). In dat laatste geval wordt bijv. het timmeren van een doodskist gehoord.

Een voorloop moet uitkomen, men kan de toekomst niet veranderen. Een tolgaarder in Gieten zag eens een lijkstoet naderen. Hij ging naar buiten om de tolboom te openen, maar toen hij bij het tolhek kwam, was er niets. Kort daarna overleed er wel iemand in de buurt. Toen de werkelijke lijkstatie naderde, weigerde de tolgaarder zelf de boom te ontsluiten; dat liet hij liever aan zijn vrouw over. Omdat er echter in zijn woning een kind in het vuur viel, dat door de vrouw gegrepen werd, was de tolgaarder toch genoodzaakt zelf de boom te openen.

Ook branden worden wel voorzien of voorroken (brandlucht). Tiesing verhaalt van een brand in een huis te Drouwen, waar zeventien stuks rundvee bij omkwamen; de brand was voorzien door de molenaar, die zelfs het geloei van de omgekomen beesten zou hebben gehoord.

Eveneens ontwaart men wel toekomstige wegen, kanalen, spoorlijnen of gebouwen. Al voordat het Oranjekanaal gegraven was, zag men op het Ellertsveld al schepen varen met volle zeilen. Te Broekhuizen en Koekange hoorde men een scheuvelloper in de lucht, een gefluit van oost naar west en vise versa. Vele jaren later werd precies op deze plaats de spoorweg Groningen-Meppel aangelegd. En op stille avonden zag men Te Drouwen in noordwestelijke richting een licht in het veld, daar waar geen enkel huis was. Toen later het Drouwenerzand werd bebost, verrees juist daar de boswachterswoning.

Literatuur

  • Lit.: S.J. van der Molen, 'Het tweede gezicht', Neerlands Volksleven 17 (1967) nr. 1
  • J.R.W. Sinninghe, Drentsch Sagenboek (Bussum 1944)
  • C.H. Edelman, De geschriften van Harm Tiesing over den landbouw en het volksleven in Oostelijk Drenthe (Assen 1943).