Begrip

Straatnamen

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Ebeling

Deze term dekt een tamelijk brede lading want het betreft hier paden, wegen, lanen en straten, verder bruggen, kaden en pleinen, soms ook dammen en dijken.

Drentse voorbeelden van vóór 1200 zijn niet bekend; ook daarna is de overlevering eerst nog schaars. Voorbeelden uit de 14e en 15e eeuw zijn o.a. Knipe (a. 1364, brug over de Hunze), Twynter poerte (1397, Coevorden), Noersteghe en Westerstraten (1421, Ruinen), Gronen wech (1432, bij Ansen). Een naam hadden toen ook al de doorgaande verbindingswegen zoals de Groningerweg en de wegen tussen de verschillende dorpen (Beilerweg).

Over het algemeen bleef het aantal straatnamen per nederzetting lange tijd tamelijk beperkt; in Coevorden en Meppel waren het wel enkele meer dan in een doorsnee esdorp. Pas in de 19e eeuw ontstond langzamerhand de thans gebruikelijke naamgeving van overheidswege (door de gemeenteraad met behulp soms van een straatnamencommissie). Benamingen uit de volksmond werden zodoende gelegaliseerd (deels ook gefatsoeneerd). Waar aanwezig, werd het wijk-en-huisnummer-systeem door een straatnaam-en-huisnummer-systeem vervangen; in Meppel bijv. in 1869 toen 49 straatnamen in de plaats kwamen van wijk 1 t/m 11. In andere plaatsen gebeurde zoiets pas ver in de 20e eeuw.

Zoals bekend nam de straatnaamgeving in de 20e eeuw als gevolg van de intensieve uitbreiding van dorpen en steden een grote vlucht. Kenmerkend voor de jaren '60 zijn enkele publicaties van J. Naarding, die daarin voor een 'verantwoorde' naamgeving pleit. Hedendaagse straatnamen als Boerendijk, Brink, Eursingerkerkeweg, Jufferenpad, Koesteeg, Mallegatsgracht, Moleneinde, Olde Hof, Reeweg, Schapendrift, Tilbrugstraat, Zandwijkje en Zuideropgaande maken duidelijk dat oude aanduidingen en namen uit de volksmond inderdaad in ruime mate bewaard zijn gebleven. Ook heeft Naardings wens, om bij het creëren van nieuwe namen landschap en geschiedenis van Drenthe een rol te laten spelen, kennelijk in allerlei gemeenten gehoor gevonden (zie namen als Baander, Dingspellaan, De Goorns, Hunebedstraat, Kielakker, Lesturgeonstraat, Schultepad). Zogenaamde thematische namenvelden als 'bloemen', 'heesters', 'koningshuis' of 'vogels' komen uiteraard eveneens voor; een type straatnaam dat overal in Nederland kan worden aangetroffen. [Ebeling]

Literatuur

  • Lit.: P.J. Meertens en W. Moll, Middeleeuwse en moderne straatnaamgeving (Amsterdam 1953)
  • M. Schönfeld, 'Wegnamen', in: Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde [etc.] 33 (1957).