Begrip

Stoombootdiensten

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Kerkmeijer

Geregelde verbinding of dienst d.m.v. stoomboten.

Tussen 1863 en 1945 waren er in Drenthe een groot aantal stoombootdiensten in bedrijf. Deze diensten waren bedoeld voor het vervoer van passagiers en goederen of voor het slepen van schepen. De eerste Drentse stoomboot was de 'Magdalena Elizabeth' van Egbert Beijer die in 1863 het schip in de vaart bracht voor zijn Drentsche en Overijsselsche Schroefstoombootdienst, een jaar later gevolgd door de 'Cupido'.

De belangrijkste stoombootonderneming was echter de Drentsche Stoomboot Maatschappij die in 1877 werd opgericht en waarvan Egbert Beijer directeur werd. De D.S.M nam de jaren daarna een groot aantal stoomboten in bedrijf, waarvan de 'Meppel I' en 'Meppel II' de grootste en bekendste waren. Beijer en de Drentsche Stoomboot Maatschappij introduceerden de stoomvaart in Drenthe. Andere ondernemers volgden echter snel dit voorbeeld.

Een belangrijke vrachtdienst van Meppel op Rotterdam werd in 1879 begonnen door Derk Steenbergen uit Meppel en de Gebroeders Van den Boom uit Rotterdam met de stoomboot 'Drenthe' (zie Zuidhollandsche en Drentsche Stoombootrederij). In 1884 werd dit schip opgevolgd door de grotere 'Paul Kruger', die later omgedoopt werd in 'Paul Kruger I'. In 1896 en 1905 volgden de 'Paul Kruger II' en 'Paul Kruger III'. Deze 'Paul Kruger' - boten bleven tot ca. 1945 in de vaart.

Naast deze grotere ondernemingen waren er tal van kleine stoombootrederijen actief. Tussen 1876 en 1890 voer de stoomboot 'Peize' van Hendrik Schuur en Roelf Hofman uit Peize regelmatig op Groningen en vanaf 1873 tot na 1920 was er ook een regelmatige stoombootdienst van Zuidlaren op Groningen. Tot 1874 voer de eerste stoomboot van deze dienst, de 'Zuidlaren', onder directie van H.S. Bavingh, daarna werd deze boot tot 1877 ingezet voor een dienst van Zuidlaren op Veendam door P.A. Nieland. Tussen 1880 en 1882 voer Derk Post van Zuidlaren op Groningen met de stoomboot 'Onderneming' en na 1882 alleen nog maar met de stoomboot 'Zuidlaren'. In 1897/98 werd de dienst van Zuidlaren op Groningen overgenomen door Jan Harmannus Bakker te Zuidlaren en na zijn overlijden in 1903 door diens weduwe Lammechien Kamminga. De laatste eigenaren waren M. Bakker en M. van der Molen uit Zuidlaren die het schip van 1909 tot na 1920 nog exploiteerden.

Sieger Zuiderveld uit Roden startte in 1893 een stoombeurtdienst van Roden op Groningen met de stoomboot 'Roden', later omgedoopt tot 'Drentine'. In 1923 werd deze dienst overgenomen door de Gebroeders Dijkstra uit Twijzel die de dienst nog jarenlang voortzetten.

Vanaf 1880 voer de stoomboot 'Smilde I' tussen Smilde en Assen. Het was geen succes, want al in 1882 namen de ondernemers W.J. Boelken en M.A. Hoogerbrugge en P. Wessemius, allen uit Smilde, de stoomboot uit de vaart. In 1887 werd deze dienst weer aangevat door vervoersondernemer Jurrien Thomas Hzn. uit Hoogeveen (zie Thomas & Co.) die het schip 'Cupido' in dienst stelde. Dit schip werd in 1908 verkocht aan Jannes Blomberg en bleef tot de uitdienststelling in 1914 tussen Smilde en Assen varen. In 1886 had Thomas ook een regelmatige dienst ingesteld van Meppel op Zwartsluis met de stoomboot 'Fortuna'. Toen hij overleed in 1901 ging deze dienst over naar Jurriens zoon Geert Thomas die de stoomboot in 1923 verkocht aan E. Kruithof uit Zwartsluis.

Naast deze stoomboten voor het passagiers- en goederenvervoer, waren van 1875 tot rond 1940 ook diverse Drentse stoomsleepdiensten in bedrijf, waarvan die van H. Sartorius uit Koekange en die van J. van Dijk Jzn., G. Sterken en de familie Meijer uit Meppel de bekendste waren (zie Stoomsleepdiensten).

Tot slot moet niet onvermeld blijven dat Drenthe in bovengenoemde periode door tal van andere stoombootdiensten werd aangedaan, waarvan de onderneming buiten Drenthe was gevestigd. Bekende gasten waren bijv. de stoomboot 'Zwaluw' van kapitein P. Meeter uit Zwolle die al in 1851 tussen Meppel en Zwolle voer, de stoomboten 'Jacoba' en 'Stad Meppel' van de Zwolsche Stoombootmaatschappij en de stoomboot 'Burgemeester Hartkamp' van Gerrit Keur die vanaf 1878 van Blokzijl op Meppel voer. 

Literatuur

  • Lit.: W. Kerkmeijer, 'Het voorplechtmannetje van de 'Roden', in: Jaarboek Noordelijk Scheepvaartmuseum 2001 (Groningen 2002).