Leer en politieke stroming die langs democratische weg tot het socialisme wil komen.

Hierin streeft de samenleving naar de gemeenschappelijke voorziening in de behoeften van haar leden. Het socialisme verscheen aan het eind van de 19e eeuw, met name in de Veenkoloniën, waar de klassentegenstellingen groter waren. Het was nauw verbonden met de strijd voor algemeen kiesrecht. In 1894 richtten de 'parlementairen' (in tegenstelling tot de anarchisten van de in 1881 opgerichte Sociaal-Democratische Bond) de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) op.

Belangrijkste man in Drenthe was in de beginjaren Klaas Brok (getrouwd met de jongste zuster van P.J. Troelstra). Na zich in 1912 in Drenthe te hebben gevestigd, slaagde hij er in de Drentse SDAP te organiseren: in 1914 werd het gewest Drenthe opgericht. Hij werd in 1916 het eerste socialistische Statenlid.

Na de invoering van het algemeen kiesrecht in 1917 behaalde de SDAP in Drenthe bij de Tweede Kamerverkiezingen gemiddeld 24-30% van de stemmen (meer dan het landelijk gemiddelde van bijna 22%). De sociaal-democraten waren sterk vertegenwoordigd in Zuidoost-Drenthe en de Veenkoloniën. In de Drentse Staten hadden de sociaal-democraten ongeveer een kwart van de zetels (acht in 1918, maar tien in 1931 en 1935). Brok werd in 1919 de eerste SDAP-gedeputeerde.

In 1946 ging de SDAP met de Vrijzinnig-Democratische Bond en de Christen-Democratische Unie op in de Partij van de Arbeid (PvdA). Het was een poging een doorbraak te bewerkstelligen in de verzuilde politieke en maatschappelijke verhoudingen. Hoewel deze poging, ook electoraal, mislukte, haalde de PvdA in Drenthe 39,4% van de stemmen in dat jaar. In de Staten had de PvdA 13 van de 35 zetels. Sindsdien heeft de partij gemiddeld 40% van de stemmen (behalve in 2002) in Drenthe. Daardoor was zij steeds in het college van Gedeputeerde Staten vertegenwoordigd. In 1970 was de PvdA voor de Statenverkiezingen een lijstverbinding aangegaan met de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP) en de Politieke Partij Radikalen (PPR) onder de naam Progressief Akkoord. Het PAK was in 1970 echter geen succes, want het trok minder kiezers. De CPN profiteerde met een extra zetel. De PSP was in de tijd van de Koude Oorlog opgericht en streefde ontwapening na. De partij deed in Drenthe mee aan de verkiezingen vanaf 1959, maar had slechts een kleine aanhang. De PPR had haar wortels in de progressieve confessionelen en deed vanaf 1971 aan de verkiezingen mee. In 1974 verwierf zij twee Statenzetels. In 1990 gingen PSP en PPR met de CPN samen in GroenLinks. Zie ook: Verkiezingen. [Brood]