Dr.: Schelo; ook: Schoonlo
Esgehucht in de gemeente Aa en Hunze (tot 1998 Rolde) ten westen van Borger, ten noordwesten van Schoonoord en ten noordoosten van Westerbork.
Ten zuiden en oosten van de plaats ligt de boswachterij Schoonloo, inclusief het Schoonloërveld, tezamen onderdelen van het uitgestrekte Ellertsveld. Aan de noordkant van de plaats liggen de Schoonloër Strubben.
Bronnen vermelden: Sconelo (1328), tho Schoenloe (1416), to Scoenloe (1441), Schelo (1442), Scholo en Scholoe (1450-80), Sconloe (1496), Schonlo (1811-13). De naam is afgeleid van schoon = kaal, droog, en lo = bos en betekent: bos met droge, kale bodem.
Eindpunt van een weg van Holsloot via Erm, Sleen en de Galgenberg (Sleenerzand) uit de Late Bronstijd over de Rolderrug. De Schoonloër Strubben (24 ha) zijn resten van de oorspronkelijke bosvegetatie (eiken).
Schoonlo is een dochternederzetting van Grolloo uit de Vroege Middeleeuwen op het hoogste punt van de Rolderrug, gelegen op een kruising van de doorgaande weg richting Rolde met de middeleeuwse (post)route Groningen-Coevorden. In 1830 bestond het uit acht boerderijen langs de oude postweg als een oase in het Schoonloërveld. De heide werd gemeenschappelijk gebruikt. De oppervlakte daarvan was zodanig, dat men 'voederheide' verhandelde. Toen de marke na 1910 werd verdeeld onder de particulieren, groeide het dorp snel in inwonertal. In de jaren '30 van de 20e eeuw telde Schoonloo veertig boerderijen, verder een smidse, twee kruidenierswinkels en twee cafés; daarna trad een kentering in. Door de ruilverkaveling in 1959-1970 (2908 ha; schaalvergroting en sanering) stopten veel boeren met hun bedrijf, waardoor er nu nog maar veertien over zijn. Het inwonertal daalde van 300 (1945) naar 240 (2000) bij gebrek aan sociale woningbouw, door vergrijzing en door het teruglopen van de middenstand. In 1984 werd de lagere school vanwege het te kleine aantal leerlingen gesloten.
Er bestaat nu het plan in de school woningen te bouwen. Het dorp is veranderd van een agrarische nederzetting in een oord vol recreatie met o.a. de campings De Clinckenholt en De Baanderij ten noordoosten ervan, pensions, kampeerboerderijen, minicampings bij de boer, natuurkampeerterreinen en voorts de manege Knollegruun ten zuiden van het dorp. Op de kruising Hoofdstraat ligt de Trekkerskei (25.000 kg), in 1966 bij ruilverkavelingswerkzaamheden gevonden. Schoonloo is bekend geworden door de zoutkoepel, die ruim 3 km hoog is en tot 200 m onder het maaiveld reikt. Schimpnamen voor de inwoners: Knollen en Knienen. [Schaafsma]
