Toplocatie

Van Gogh - Historisch centrum Hoogeveen

‘En altijd bedrijvigheid van turfschuiten’

Vincent van Gogh verbleef vanaf 11 september gedurende drie weken in Hoogeveen. Vanuit het logement van Albertus Hartsuiker aan de Pesserstraat verkende hij het dorp en de omgeving. Direct na zijn aankomst schreef hij in een brief aan Theo over wat hij had gezien in Hoogeveen. Hij noemde enthousiast de ‘heel echte’ turfschuiten, net als de schippers en de vrouwen in klederdracht: ‘Vrouwtjes met het costuum van hier op ’t hooiveld – best.– Het zal wel nog veel mooier blijken te zijn dieper ’t land in doch voorloopig zie ik al erg goede dingen – zelfs hier.’ Hoogeveen zelf beschreef hij als een lange rij huizen langs de haven, met veel nieuwe huizen en ‘enkele mooiere oude.’

‘Het Kruis’ in Hoogeveen


Het historisch centrum van Hoogeveen was een inspiratiegebied voor Van Gogh. Het werd gevormd door het gebied rondom
‘Het Kruis’, de plaats waar het kanaal De Nieuwe Grift (tegenwoordig de Hoogeveense Vaart) twee kleinere kanalen kruiste. Het centrum was het vertrekpunt voor de wandeltochten die Van Gogh in de omgeving maakte, en een goede uitvalsbasis voor zijn vaartochten. Hij schreef aan zijn broer: ‘Er zijn in ’t dorp 4 of 5 vaarten, naar Meppel, naar Dedemsvaart, naar Coevorden, naar Hollandsch veld.’ Als je die afging, zo schreef Van Gogh, zag je hier en daar een ‘curieusen ouden molen’, een boerderij, scheepstimmerwerf of sluis, en altijd bedrijvigheid van turfschuiten. Hoogeveen was in 1883 van belang voor de doorvaart van turf waardoor Van Gogh veel schepen, hoog opgeladen met turf, door het dorp heeft zien varen. Er was een scheepswerf, waar schepen werden gebouwd of gerepareerd. Langs het kanaal stonden lange rijen woonhuizen, een drogisterij, herbergen, werkplaatsen en winkels. Het kanaal diende als waterreservoir én
als riool, wat ziektes, stank en een rattenplaag tot gevolg had. Hoewel het centrum van Hoogeveen grotendeels is veranderd sinds 1883, zijn enkele panden die Van Gogh heeft kunnen zien bewaard gebleven, zoals de molen (nu Van Echtenstraat 47), de synagoge aan het water (gedempt; nu Schutstraat 147) en de Hervormde (Grote) Kerk aan de Grote Kerkstraat.