Begrip

IJzeroerwinning

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Booij

Winning van ijzeroer.

De oudste smeedijzerindustrie dateert uit de IJzertijd. Daarvoor werd ijzeroer uit de beekdalen gebruikt. De fundering van het kasteel van Coevorden heeft een band van ijzeroer. De stadsmuren van Hardenberg waren er uit opgetrokken.

In 1831 kwam er meer belangstelling voor het Drentse ijzeroer. De fungerende hoofdingenieur van den Waterstaat van Drenthe J. de Beer kwam op het idee om de grote hoeveelheden harde ijzeroerbrokken die bij de verbreding van het Meppelerdiep werden opgegraven bij de 'hoogte bij Leenderts' te gebruiken als materiaal voor de zeewering. Tot dan werden daarvoor gigantische hoeveelheden Drentse keien gebruikt. De ijzeroerbrokken lagen zomaar voor het oprapen en zouden ook aanmerkelijk minder vervoerskosten vergen. Met instemming van gouverneur Van Ewijck zet de Beer proeven op rond het eiland Schokland. Het resultaat was teleurstellend. De Beer zond echter ook monsters naar de 'bekwame chemicus' Brocades in Meppel. Middels proeven stelde die vast dat het ijzeroer niet bruikbaar was voor zeewering maar minstens net zo goed, zo niet beter geschikt was voor ijzerbereiding, dan het ijzeroer uit de Oude IJssel. Het Drentse ijzeroer bevatte zelfs nog wat meer ijzeroxyde. Pogingen om hoogovens in Drenthe te bouwen lopen op niets uit, ondanks het feit dat men raamde dat er nog minstens voor 400 jaar brandstof, in de vorm van turf, beschikbaar zou zijn. Proeven met verschillende soorten turf werden genomen, de uitkomsten daarvan waren uitstekend. Het hele feest gaat echter niet door.

Ongeveer 40 jaar later komt echter toch een grootscheepse winning van ijzeroer in Drenthe op gang. Dat ijzeroer gaat vnl. naar Duitsland voor de ijzerbereiding. Vervolgens gaat het over de hele wereld om te dienen als toeslag waardoor het smeltpunt van andere ertsen bij staalbereiding werd verlaagd. Omstreeks 1900 kwam er nieuwe belangstelling voor ijzeroer, nu om dienst te doen bij de zuivering van steenkoolgas. Door dit gas door horren met daarop ijzeroer te leiden, werd de in het steenkoolgas aanwezige giftige zwavelwaterstof omgezet in zwavelijzer, het blauwzuur in Berlijns blauw. Verder werd ijzeroer gebruikt bij de fabricage van verf; als vulstof bij de rubberfabricage; in de aardewerkindustrie; bij de fabricage van analinepotloden; bij de bereiding van geel-geelbloedzout; in de meststofindustrie; als onkruidbestrijdingsmiddel; bij de zuivering van drink- en rioolwater en als strooimateriaal in varkenshokken om 'witte schiet' als gevolg van ijzergebrek bij jonge biggen te bestrijden. [Booij]

Literatuur

  • Lit.: A.H. Booij, 'IJzeroer in Drenthe', NDV 103 (1986).