Begrip

Schoolgeld

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Vergoeding die ouders moesten betalen voor het schoolgaan van hun kinderen.

Drenthe bezat een bijzondere schoolgeldregeling die ook buiten de provinciegrenzen bekend werd. Ridderschap en Eigenerfden bepaalden op 12 oktober 1630 dat voor ieder kind vanaf zeven jaar schoolgeld moest worden betaald tot het moment dat het kind kon lezen en schrijven en de geloofsbeginselen en catechismus kende. In 1730 werd deze regel uitgebreid met de verplichting kinderen naar school te laten gaan. Bijzonder was de bepaling dat ouders ook verplicht waren schoolgeld te betalen als hun kinderen niet op school kwamen. Op deze manier hoopten de autoriteiten het schoolverzuim terug te dringen.

Een paar eeuwen voordat de leerplichtwet in 1900 van kracht werd, had Drenthe in feite al een eigen leerplicht ingevoerd in de vorm van een verplichte schoolgeldbetaling. Onderwijzers hadden baat bij deze schoolgeldverplichting, want het schoolgeld was hun voornaamste inkomstenbron. Hoewel de schoolgeldregeling tot in 19e eeuw gehandhaafd bleef, kwam er in de praktijk niet veel van terecht. De realiteit was dat Drenthe nauwelijks afweek van de andere provincies in die zin dat ouders alleen schoolgeld betaalden voor de tijd dat de kinderen daadwerkelijk op school aanwezig waren. De meeste scholen waren gedurende de zomer, in de maanden april tot en met november, gesloten omdat de kinderen mee moesten helpen bij het werk. Van een uniforme schoolgeldregeling was in Drenthe evenmin sprake. De bedragen konden van school tot school variëren. Het schoolgeld kon per week, per half jaar of per jaar betaald worden. In Assen bedroeg het schoolgeld tien stuiver per half jaar, maar in Gasselternijveen betaalden ouders per half jaar één gulden. Veel andere Drentse scholen kenden een schoolgeld van vijftien stuiver. In Meppel, Hoogeveen, Oosterhesselen en Zuidlaren betaalden ouders een stuiver per week. De Drentse schoolopzieners probeerden de schoolgeldplicht in 1805 weer nieuw leven in te blazen en te bevorderen dat de scholen ook in de zomer open waren. Ze streefden er naar de Drentse schoolgeldverplichting ook landelijk ingevoerd te krijgen. Maar ondanks hun voorstel bleef de regel buiten de nationale lager-onderwijswet van 1806.

Literatuur

  • Lit.: P.Th.F.M. Boekholt, De hervorming der scholen. Het onderwijs in Drenthe in de eerste helft van de negentiende eeuw (Assen 1982)
  • F. van den Beemt e.a. (red.), Ach Lieve Tijd. Tien eeuwen Drenthe, de Drenten en hun scholen (Zwolle 1988).