Persoon

Tjerk Vermaning

Functie: Grasmachinemonteur, Amateur-archeoloog

Geboren: 1929
Gestorven: 1987

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Bron: Drents Archief, collectie gemeente Assen

(Staphorst 1929 - Assen 1987) Grasmachinemonteur, verwierf als amateur-archeoloog landelijke bekendheid door ontdekking van middenpaleolithische vuistbijlen en andere vuurstenen werktuigen op een akker bij Hoogersmilde (1965) en van soortgelijke werktuigen bij Hijken (1968). Kreeg in 1966 de Culturele Prijs van Drenthe.

Aanvankelijk werden zijn vondsten aanvaard door de vakwereld (zie: Van der Waals), maar in 1975 concludeerde D. Stapert, werkzaam op het Biologisch-Archaeologisch Instituut te Groningen, dat ze recent waren vervaardigd: ze hadden met behulp van slijpapparatuur en glansmiddelen een oud voorkomen gekregen, maar de bij echte middenpaleolithische stenen op de betreffende vindplaatsen te verwachten sporen van vorstinwerking ontbraken. Een rechtszaak, aangespannen door de provincie die de collectie Hoogersmilde had gekocht, leidde in 1977 tot een veroordeling van Vermaning wegens oplichting. De conclusies van Stapert werden onderschreven door het Gerechtelijk Laboratorium en een Duitse deskundige, maar door enkele leidende amateur-archeologen bestreden.

In hoger beroep (1978) volgde vrijspraak, omdat niet bewezen werd geacht dat Vermaning zelf de stenen had vervaardigd, hetgeen ten laste was gelegd. Of de stenen vals of echt waren, liet het Hof daarbij in het midden. Dit in juridische kring omstreden arrest vergrootte de onzekerheid onder de amateur-archeologen, waarvan velen zich afkeerden van de vakwereld en een eigen organisatie oprichtten, de APAN (Aktieve Praktijk Archeologie Nederland). Deze zette zich in voor de rehabilitatie van de in brede kring populaire Vermaning.

In 1981 verbood het Drents Museum zijn medewerkers zich over de echtheid van de stenen uit te spreken (zie: Harsema). Vele beroepsarcheologen onthielden zich lange tijd van een oordeel, omdat zij de goede verhoudingen met de amateur-archeologen niet wilden schaden. Naast de collectie-Hoogersmilde kocht het Drents Museum in de loop der jaren van Vermaning verschillende collecties van stenen werktuigen die niet omstreden zijn. De zaak Vermaning betekende een stimulans voor het onderzoek van het Midden-Paleolithicum in Nederland.

Literatuur

  • Lit.: A. Wouters, J'accuse ... De zaak Vermaning (Den Bosch 1999)
  • J.D. van der Waals en H.T. Waterbolk, 'Mammoetjagers bij Hoogersmilde', NDV 85 (1967)
  • D. Stapert, 'The Vermaning stones: some facts and arguments', Palaeohistoria 28 (1988).